Rośliny inwazyjne

Gatunek inwazyjny, to każdy gatunek, zarówno roślinny jak i zwierzęcy o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka. Niekontrolowane rozprzestrzenianie się stanowi ogromne zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, gdyż gatunki inwazyjne konkurują o pokarm i miejsce do życia z gatunkami rodzimymi. Gatunki miejscowe często przegrywają walkę z inwazyjnymi, co jest ogromnym problemem, gdyż w wyniku ekspansji roślin obcych zwierzęta tracą pokarm i miejsce do życia. Poza tym w przypadku siedlisk roślin chronionych pojawia się niebezpieczeństwo utraty cennych gatunków, a wraz z nimi unikatowej informacji genetycznej. Gatunki inwazyjne stanowią również ogromne zagrożenie dla bioróżnorodności, szczególnie na obszarach chronionych. Na terenach objętych ochroną możliwa jest tylko mechaniczna walka z intruzami.

Barszcz Sosnowskiego zaliczany jest do najgroźniejszych gatunków inwazyjnych w Polsce. Do Polski został sprowadzony w latach 50. XX wieku, początkowo był uprawiany w Ogrodzie Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu w celu badania pod kątem właściwości leczniczych. W latach 60. XX zaczęto go uprawiać  w państwowych gospodarstwach rolnych oraz promować jako roślinę paszową, ze względu na ogromne tempo wzrostu i dużą zieloną masę. Jednak szybko okazało się, że Barszcz Sosnowskiego nie tylko nie spełnił swojej roli, ale okazał się rośliną bardzo problematyczną. Problem stanowi substancja znajdująca się w olejku eterycznym o nazwie furanokumaryna, której zadaniem jest ochrona rośliny przed patogenami i szkodnikami. Niestety dla ludzi i  zwierząt substancja ta  stanowi ogromne zagrożenie, gdyż pod wpływem światła słonecznego powoduje silne poparzenia. Na siłę reakcji alergicznej wpływa między innymi temperatura, wilgotność powietrza oraz wrażliwość poszczególnych osób. Spożywanie tej rośliny przez zwierzęta może powodować stan zapalny układu pokarmowego, krwotoki wewnętrzne oraz biegunkę. Problem z inwazyjnością Barszczu Sosnowskiego wynika z biologii tej rośliny. Mianowicie Barszcz Sosnowskiego ma niesamowitą zdolność rozmnażania się. Jedna roślina wydaje do 12 tysięcy nasion, które za pomocą wiatru, wody oraz zwierząt przemieszczają się na znaczne odległości. Dorosła roślina w zależności od siedliska oraz warunków pogodowych może osiągać nawet do 5 m wysokości (zazwyczaj do 3m). Po wydaniu nasion część zielna zamiera, natomiast w ziemi pozostaje karpa, która się silnie rozrasta i jest trudna do usunięcia ze względu na korzeń sięgający nawet do 2 metrów. Ponadto Barszcz Sosnowskiego jest rośliną mrozoodporną, wytrzymuje mróz do -25 stopni, ale gdy jest przykryty śniegiem znosi jeszcze niższe temperatury, toleruje również cień. Dlatego śmiało zasiedla wiele stanowisk o różnych warunkach środowiskowych, takich jak lasy, łąki, pola uprawne, przydroża, doliny rzeczne, parki. W miejscach występowania zwykle rośnie masowo, tworząc jednogatunkowe połacie, zmieniając skład dotychczasowych fitocenoz. Prowadzi to do zaniku rodzimych gatunków roślin, skutkuje brakiem pożywienia dla zwierząt oraz spadkiem bioróżnorodności. Inwazja Barszczu Sosnowskiego rozprzestrzenia się
w ogromnym tempie, zajmując corocznie kolejne powierzchnie. W celu ograniczenia oraz zwalczenia problemu konieczne są odpowiednie regulacje prawne, które będą obligowały właścicieli ziemi do walki z tą niebezpieczną rośliną.

Oprócz opisanego barszczu Sosnowskiego istnieje szereg gatunków, które są inwazyjne dla naszej rodzimej flory. Wymienić tutaj można m.in.: dąb czerwony, bożodrzew gruczołowaty, świdośliwa kłosowa, niecierpek gruczołowaty, niecierpek drobnokwiatowy, niecierpek pomarańczowy, robinia akacjowa, rdestowiec ostrokończysty, złotokap pospolity, przetacznik nitkowaty, rzepień włoski, kolczurka klapowana, tawuła kutnerowata, nawłoć kanadyjska, chwastnica jednostronna, rudbekia naga, róża pomarszczona, rukiewnik wschodni.